W wyniku długoletniego konfliktu między Rzymem a Konstantynopolem na tle ekonomicznym i teologicznym, dnia 16 lipca 1054 roku wysłannicy papieża Leona IX, tuż przed rozpoczęciem nabożeństwa zjawili w świątyni Mądrości Bożej i na ołtarzu złożyli bullę wyklinającą patriarchę Michała Cerulariusza i jego zwolenników. Patriarcha uczynił podobny gest pod adresem papieża. 24 lipca spalono kopię ekskomuniki, potępiono działalność legatów papieskich i nałożono na nich klątwę. Był to początek wielkiej schizmy, w wyniku której została zerwana jedność między Rzymem a Konstantynopolem. Czwarta wyprawa krzyżowa przypieczętowała dawne nieporozumienia między Rzymem a Konstantynopolem.
W 1204 roku krzyżowcy zdobywają Konstantynopol i w sposób barbarzyński plądrują go. Istniejące wcześniej różnice dogmatyczne, kulturowe i zwyczajowe, wzmocnione jeszcze zranioną dumą narodową, utrwaliły podział Kościołów na długie stulecia.
Pod koniec XI wieku Ruś Kijowska liczyła 1 400 000 km2, 6-7 milionów mieszkańców i 9 biskupstw, gdy w tym samym okresie cesarstwo bizantyjskie mające podobną powierzchnię liczyło około 20 milionów ludności i około 750 diecezji. Kościół na Rusi zgodnie z tradycją bizantyjską jest mocno powiązany z państwem. Podczas rozbicia dzielnicowego na Rusi (1154) każdy książę dążył do utworzenia własnego biskupstwa. W drugiej połowie XIII w. metropolia kijowska liczy 19 eparchii (12 – na ziemiach wielkoruskich i 7 na Małej Rusi).
Niezależnie od tarć pomiędzy Rzymem a Konstantynopolem, metropolia Kijowska starał się utrzymywać chrześcijańską jedność. Władca Księstwa Halicko-Wołyńskiego Daniel, jedyny koronowany król „ruski”, przyjął w Drohiczynie nad Bugiem koronę podarowaną przez papieża w roku 1253. Legaci z Rusi brali udział w soborach zachodniego Kościoła w Lyonie (1245) i Konstancji (1418). Sam kijowski metropolita Izydor był jednym z inicjatorów unii Florenckiej (1439). W czasie gdy Kijowska metropolia pracowała nad odbudowaniem jedności, na północ od Kijowa w Moskwie powstał nowa metropolia. Moskiewska metropolia nie przyjęła postanowień unii Florenckiej i oddzieliła się od dawnej metropolii w Kijowie, ogłaszając swoją autokefalię (niezależność-autonomię) w 1448 roku. W 1589 roku korzystając z upadku greckiego prawosławia i Konstantynopola na skutek tureckiej nawały, cerkiew w Moskwie zdobywa status patriarchatu.
Najnowsze komentarze