W tym miejscu dobrze jest się odwołać do słów metropolity Andrzeja Szeptyckiego: „u tych ludzi Wschodu (…) [grekokatolików, którzy przyjęli szkolną doktrynę teologiczną Kościoła łacińskiego – I.K.], budzi się nieraz głos wielu poprzednich pokoleń, jakiś atawizm głęboki jak sama natura, jakaś nieodparta nostalgia za tym, co przez wieki było dla ich przodków (…) [genetycznym wytworem modlitwy i wiary – I.K.] (…). Często po latach, często po kilku pokoleniach, idą za głosem krwi i chcą się stać z powrotem ludźmi Wschodu, którymi w rzeczywistości zawsze (…) byli (…). Jest w tradycji coś – sam nie wiem co – co stanowi siłę prawie równą sile natury i nie byłoby łatwo zastąpić tradycję krwi jakąś inną tradycją wychowania i formacji. Nie można jednej tradycji zastępować inną”[1]. Powrót do teologicznej tradycji przodków skutkuje uczuciem satysfakcji wprost nie do opisania. Kreowanie współczesnej teologii greckokatolickiej – na kanwie swoich religijnych doświadczeń i literatury teologicznej Kościoła wschodniego – jest pasjonującą podróżą ku Bogu, którą człowiek się ubogaca, karmi swój intelekt, serce i duszę, ale przede wszystkim wzrasta w miłości do Boga i drugiego człowieka.
W powyższym kontekście warto zauważyć, że duchowy zwierzchnik ukraińskich grekokatolików arcybiskup Światosław Szewczuk stoi na stanowisku: „że między Kościołem greckokatolickim a prawosławnym jest w zasadzie tylko jedna różnica: my żyjemy w komunii z następcą św. Piotra, a oni nie”[2]. Szewczuk twierdzi również: „(…) różnimy się [grekokatolicy – I.K.] od Kościoła rzymskokatolickiego – lub inaczej łacińskiego – pod względem tradycji liturgicznej, duchowej, teologicznej i kanonicznej (…). Kościół nasz wywodzi się z Kościoła konstantynopolitańskiego i to od niego wzięliśmy naszą tradycję liturgiczną, duchową, teologiczną, kanoniczną, co oznacza, że mamy taką samą tożsamość eklezjalną jak Kościół prawosławny. Jednak w swoim sercu, ciele i pamięci przechowujemy tradycję i tożsamość Kościoła niepodzielonego z pierwszego tysiąclecia”[3].
Poglądy Szewczuka podziela cały episkopat w Koncepcji Ekumenicznej Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego. W punkcie 55. wspomnianego dokumentu zapisano: „Synergiczna jedność z Biskupem Rzymskim stała się jedną z fundamentalnych zasad tożsamości UKGK, który jest Kościołem prawosławnym, pozostającym w pełnej i widzialnej komunii z Rzymską Stolicą Apostolską”. Według stanowiska biskupów, wyrażonego w Koncepcji Ekumenicznej, Ukraiński Kościół Greckokatolicki „przynależy do chrześcijańskiego Wschodu, zachowuje i pielęgnuje wschodnią duchowość, teologię, porządek kanoniczny i obrządek”[4].
Chociaż słowa Ś. Szewczuka, jak też stanowisko pozostałych hierarchów greckokatolickich, nie odzwierciedlają do końca stanu faktycznego Kościoła greckokatolickiego – co widać choćby po programie nauczania seminarzystów w Polsce, który w ponad 90% jest tożsamy z rzymskokatolickim, to jednak dają podstawę do kreowania teologii greckokatolickiej, która jest tożsama z teologią Kościoła prawosławnego.
Dokonując refleksji nad opinią Szewczuka oraz pozostałych członków Synodu UKGK, należy powiedzieć, że współczesna szkolna[5] teologia greckokatolicka w zasadzie jest tożsama z teologią rzymskokatolicką, a powinna być tożsama z teologią prawosławną, włącznie z prawosławnym rozumieniem prymatu papieża rzymskiego[6].
Spis treści
1. Przedmowa
2. Wprowadzenie
3. Kościół Janowy
4. Pojmowanie wiary
5. Trójjedyny i apofatyczny Bogu
6. Człowiek w perspektywie Wcielenia
7. Życie w Chrystusie
8. Miłość Boga i człowieka wymaga wolności
9. Kosmos w świetle zbawienia
10. Optymistyczna wizja Boga
11. Oikonomia kościelna
12. Chrześcijaństwo nie jest moralnym Iron Manem
13. Wymiar eschatologiczny
14. Ekumeniczna wrażliwość
15. Niedopuszczalności handlu wymiennego z Bogiem
16. O rzeczach ostatecznych i nadziei powszechnego zbawienia
17. Zamiast zakończenia: Credo grekokatolika
18. Bibliografia
Zamówienia książki:
Fundacja Apokatastaza
Szczepkowo Borowe 48, 13-111 Janowiec Kościelny
tel. 609 315 408, email: irenej@vp.pl
Książka stanowi cegiełkę w kwocie 50,00 zł. na pomoc medyczną Ukrainie.
Do ceny książki należy doliczyć koszt jej dostarczenia np. listem poleconym. Płatność na rachunek bankowy fundacji wskazany w liście, po odbiorze książki.
Książka po 27.04.2024 r. będzie dostępna w niektórych parafiach greckokatolickich w Polsce.
[1] La psychologie de l’Union [Psychologia unii] – Andrzej Szeptycki – metropolita lwowski obrzędu grecko-katolickiego. Odbitka za „La Revue Catholique des Idé es et des Faits” 1925, nr 31. Materiał w posiadaniu autora, s. 8–9, przyp. za: J.K. Szeptycki, Gdy w rodzinie ważyły się losy syna… Rzecz o Romanie Marii Szeptyckim późniejszym greckokatolickim metropolicie Andrzeju w świetle dokumentów rodzinnych, [w:] Polska – Ukraina 1000 lat sąsiedztwa, t. 1, Studia z dziejów chrześcijaństwa na pograniczu etnicznym, red. S. Stępień, Przemyśl 1990, s. 197.
[2] Dialog leczy rany. Abp Światosław Szewczuk w rozmowie z Krzysztofem Tomasikiem, Kraków 2018, s. 141.
[3] Tamże, s. 60.
[4] Екуменінчна Концепція Української Греко-Католицької Церкви 34, веб-сайт: офіційні документи Української Греко-Католицької Церкви, https://docs.ugcc.ua/1539/ [dostęp: 23.09.2023].
[5] Czyli teologia, wykładana choćby przyszłym duchownym greckokatolickim w Polsce. Należy pamiętać, że teologia wschodnia (prawosławna) funkcjonuje w Kościele greckokatolickim w przestrzeni liturgicznej, czyli w tekstach liturgicznych, których nie poddano bezwzględnej latynizacji.
[6] Warto przypomnieć, że już Joseph Ratzinger w 1976 roku „na konferencji w Grazu zauważył, że w dzisiejszych czasach z chrześcijańskiego punktu widzenia nie może być niemożliwe to, co było możliwe przez tysiąclecie. Obecnie Rzym nie może wymagać od Wschodu odnośnie do doktryny o prymacie więcej niż to, co zostało sformułowane i praktykowane w pierwszym tysiącleciu”, por. J. Moskałyk, Od wiary do ekumenii, s. 184.
Najnowsze komentarze