Autor: prof. dr hab. Michał Łesiów
Święto Zwiastowania w ukraińskiej tradycji religijno-cerkiewnej obchodzone jest 7 kwietnia pod nazwą Błahowiszczennia Preswjatoji Bohorodyci i Prysnodiwy Mariji. Upamiętnia ono fakt opisany przez Ewangelistę Łukasza: „Powołał Bóg Anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret, do dzie¬wicy poślubionej mężowi imieniem Józef z rodu Dawida, a Dziewicy było na imię Maryja. Anioł wszedł do niej i rzekł: „Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą, błogosławiona jesteś między niewiastami”. Ona zmieszała się na te słowa i rozważała, co miałoby znaczyć to pozdrowienie. Lecz Anioł rzekł do niej: „Nie bój się, Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę u Boga. Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu nadasz imię Jezus. Będzie On wielki i będzie nazwany Synem Najwyższego”.
Zaczęto obchodzić to święto w Kościele Wschodnim na początku V wieku, a cesarz Maurycy pod koniec VI wieku ustanawia je jako święto obowiązujące w całym państwie bizantyjskim. Ustanowiono je na dzień równo 9 miesięcy przed Bożym Narodzeniem (według kalendarza juliańskiego 7 kwietnia!). W kościele Rzymsko-katolickim święto to obchodzone jest dopiero od drugiej połowy VII wieku.
Od samego początku chrześcijaństwa na Rusi-Ukrainie święto to cieszyło się dużą popularnością. Książę Jarosław Mądry na początku XI wieku wybudował w Kijowie na Złotych Wrotach cerkiew pod wezwaniem Zwiastowania Naj¬świętszej Maryi Panny i w tej właśnie świątyni tenże władca Rusi Jarosław oddał pod opiekę Matki Boskiej swoje państwo i cały naród, praktyka znana później również z historii Polski.
Lud ukraiński uważa je za wielkie święto. Jest przekonanie, że w tym dniu „nawet ptaki gniazd nie wiją”, a „kukułka znosi jaja do cudzych gniazd za karę, że kiedyś lepiła sobie gniazdo w święto Zwiastowania”.
Od tego dnia w rozumieniu ludu ukraińskiego można już pracować na roli, bo ziemia odpoczęła i „Bóg w tym dniu ziemię pobłogosławił”.
Za bardzo dobry czyn uważa się wypuszczanie w tym dniu ptaków z klatki. Niektórzy specjalnie kupowali na ten dzień ptaszki, żeby je później w dzień Zwiastowania wypuścić na wolność.
Rolnicy wypuszczają w tym dniu inwentarz żywy, bydło na podwórze, żeby zwierzęta domowe „poczuły wiosnę”.
Poświęcony w to święto chleb, zwany „proskurą” mieszają rolnicy z ziemią na czterech krańcach całej posiadłości, a to ma chronić zasiew przed gradobiciem.
Jest też zwyczaj w niektórych regionach Ukrainy, że dziewczęta w tym dniu po obiedzie „wywodzą pierwszy wiosenny korowód zwany” „krzywym tań¬cem”, a jest to swoiste powitanie nadchodzącej wiosny i symbol rozbudzającej się energii życiowej.
Ze świętem tym wiążą ludzie różne wróżby w odniesieniu do przyszłego urodzaju czy spodziewanej pogody, np.
„Jeśli na Zwiastowanie przed wschodem słońca jest pogodnie i cicho, to wróży dobry urodzaj na zboże”
„Jeśli na Zwiastowanie leży śnieg, lato będzie nieurodzajne”
„Jeśli na Zwiastowanie mróz, pewny jest urodzaj na ogórki” itp.
Podobne wierzenia i wróżby odnajdujemy też w porzekadłach znanych z folkloru polskiego, np.:
„Jasny świt na Zwiastowanie, znaczy czasy zdrowe, tanie” i in.
Następnego dnia po Zwiastowaniu obchodzone jest święto Archanioła Gabriela (po ukraińsku: Hawryjiła) zgodnie z taką tradycją w Kościele, żeby po każdym ważnym święcie czcić te osoby, które w zdarzeniu upamiętnionym przez to święto brały aktywny udział, a właśnie Gabryjel był zwiastunem faktu niepokalanego poczęcia Matki Boskiej.
Najnowsze komentarze