Liturgia św. Jana Chryzostoma

Ks. Janusz Czerski – Mistagogiczny charakter Liturgii św. Jana Chryzostoma

Wprowadzenie

Pojęcie liturgii

Wyraz liturgia (λειτουργία) oznacza w języku greckim, pozabiblijnym służbę, usługę, w świeckim, niereligijnym rozumieniu. W Septuagincie słowo to otrzymuje natomiast wyraźnie kultowy charakter i określa służbę świątynną kapłanów i lewitów. W pismach Nowego Testamentu grupa słów związanych z terminem λειτουργία nabiera szerszego znaczenia i określa służbę kapłanów w świątyni (Łk 1,23), wspólne modlitwy (Dz 13,3), naczynia liturgiczne (Hbr 9,21), odprawianie nabożeństw (Hbr 10,11).

W terminologii Kościoła bizantyjskiego słowo liturgia określa wyłącznie liturgię eucharystyczną (w słownictwie Kościoła zachodniego: Msza św.). Mówiąc o liturgicznej duchowości Kościoła bizantyjskiego ma się jednak na uwadze pojęcie liturgii w szerszym znaczeniu, to znaczy jako określenie różnych form kultu publicznego Kościoła. Kult publiczny zajmuje centralne miejsce w duchowości Kościoła bizantyjskiego, jest jej sercem, ukazuje, jaki ten Kościół jest, w co wierzy, co pragnie ukazać, co sprawia. W liturgii najbardziej widoczny jest Kościół jako Lud Boży i Ciało Chrystusa. W obrzędach liturgicznych człowiek Wschodu przeżywa objawienie się Boga w Chrystusie przez Ducha Świętego. Jest to centralne miejsce udzielania życia Bożego i przemiany człowieka, miejsce chwały Bożej i dziękczynienia, miejscem odpuszczenia grzechów. Pierwszym i bezpośrednim celem liturgii jest wspólna, publiczna modlitwa, celebracja ofiary Chrystusa, sprawowanie sakramentów.

Liturgia jako dramat

Nabożeństwa w Kościele bizantyjskim, zwłaszcza liturgia eucharystyczna, nieszpory, jutrznia, mają charakter dramatu, misterium, który przedstawia i uobecnia historię zbawienia oraz dzieło zbawcze Chrystusa. Liturgia, to misterium, które rozgrywa się na scenie świątyni. Liturgia bizantyńska jest zbudowana na zasadzie antycznego dramatu greckiego. Jest to dramat dialogowany. W dramacie biorą udział jako aktorzy:
kapłan celebrujący liturgię;
diakon jako posłaniec (anioł), herold;
chór (gr. χόρος).