Ikona

Przez ikonę rozumie się obraz malowany specjalna techniką zazwyczaj na drewnie lub ścianie. W terminologii wschodniej ikon się nie maluje, lecz pisze. W szerszym znaczeniu ikoną nazywa się również obrazy haftowane lub wykonane w metalu, marmurze, czy steatycie. ,,To obraz, który Kościół wschodni prezentuje wiernym jako miejsce obecności Boga i nośnik Jego Łaski. Istotą swą sięga do fundamentalnej prawdy wiary chrześcijańskiej, do tajemnicy Wcielenia Syna Bożego”. Ikona daje całościowy ogląd rzeczywistości – ale takiej, jaką ma się ona jawić oczom boskim, a więc rzeczywistości nie ograniczonej perspektywą optyczną i określonym punktem widzenia. Taka perspektywa nazywa się perspektywą ,,odwróconą”. W klasycznej ikonie punkt zbiegu linii znajduje się po stronie oglądającego ikonę, a nie w niej samej, przez co ikona niejako otwiera się na nieskończoność. Ikona typu bizantyjskiego, będąca swoistym wzorcem dla ikon kręgu słowiańskiego, jest obrazem surowym, pozbawionym zbędnych motywów, czy dodatków, jak dzieje się to w malarstwie sakralnym zachodnim. Na obszarze Polski dominującym typem jest ikona galicyjska (ukr. hałycka) i karpacka. W tym typie widać już wyraźny wpływ kultury łacińskiej, gdzie zachodnioeuropejskie malarstwo niejako ,,wygładza” klasyczne wschodnie studium postaci. Niektórzy znawcy tematu postulują za odebraniem sztuce sakralnej typu hałyckiego miana ikony, ze względu na dość poważne odstępstwa od pierwowzoru bizantyjskiego czy staroruskiego. Przeważają jednak tendencje zaliczania tego typu sztuki sakralnej do ikonografii.

Ikony w cerkwi spełniają konkretne funkcje. W czasie nabożeństw
paraliturgicznych są adorowane, kapłani kłaniają się im, wypowiadając słowa modlitwy ku czci Jezusa Chrystusa i Jego Matki, okadzają. Przed ikonami wierni zapalają małe świeczki ofiarne i modlą się przed ikoną Bogurodzicy, całują ją. Te święte obrazy nie służą więc tylko ozdobie świątyni, ale są obiektem żywej czci. Zasadniczą funkcją ikony jest służba wierze. Ikona dla wschodniego chrześcijanina jest niejako oknem, przez które kontempluje on świat nadprzyrodzony. Ikona ma prowadzić do Boga i przybliżać treści zawarte w Piśmie Św. i tradycji Kościoła. Ikona jest piękna nie tyle jako dzieło sztuki, a raczej ze względu na zawartą w niej prawdę o dziele Zwabienia.