Architektura cerkwi w Bieszczadach

Każda samodzielna jednostka etniczna tworzy kulturę charakterystyczną tylko dla jej regionu. Dotyczy to zarówno folkloru jak i architektury. Podobnie było z cerkwiami na terenie Bieszczadów. Mimo bliskości z innymi ukraińskimi góralami – Łemkami, architektura sakralna na bojkowszczyźnie różni się od cerkwi Beskidu Niskiego.
Cechą wspólną dla wszystkich cerkwi pasa górskiego – od Beskidu po Bieszczady była bryła trójdzielna. ,,Zdecydowana większość znanych drewnianych cerkwi tego obszaru posiada układ trójdzielny, wzdłużny, jedno lub trójkopułowy, w którym centralność jest zawsze akcentowana przez szerszą nawę, a symetria przez pozostałe dwa pomieszczenia znajdujące się na osi podłużnej, zwykle o analogicznych lub zbliżonych do siebie wymiarach i bryłach. W każdym z wydzielonych elementów mieściły się odpowiednio; babiniec, nawa główna i prezbiterium.
Istnieją dość istotne różnice między architekturą łemkowską a bojkowską. Podstawowa z nich polega przede wszystkim na ,,bardziej wyczuwalnej niż dającej się wyrazić różnicy w ogólnych proporcjach zachodzących pomiędzy łamanymi dachami-kopułami cerkwi łemkowskich i bojkowskich.” Cerkwie bojkowskie można podzielić na dwa typy: bezwieżowy i wieżowy. Typ bezwieżowy to oddzielna bryła dzwonnicy nie wkomponowana w ogólną bryłę cerkwi. Klasyczna cerkiew łemkowska posiadała wieżę-dzwonnicę znajdującą się przed babińcem, większość bojkowski cerkwi odwrotnie – dzwonnica była osobną budowlą. Różna jest też budowa dachu-kopuły na cerkwi. Łemkowskie kopuły to w większości łamane namioty czteropołaciowe, takie jak najprostsze dachy – kopuły na bojkowszczyźnie. Tu jednak występuje częściej inna forma – wysmukłe, ośmioboczne wieżowe kopuły, łamane wielokrotnie. Ostatnie badania wykazały, że cerkwie bojkowskie, te które dziś jeszcze można zobaczyć pod względem architektonicznym są młodsze od łemkowskich i od nich pochodzą. ,,Cerkwie bojkowskie posiadały początkowo najprostszą formę, jaką reprezentuje cerkiew w Smolniku koło Lutowisk. (…) Z biegiem czasu łamane kopuły cerkwi bojkowskich poczęły raptownie piąć się ku górze i coraz gęściej łamać, jakby na wzór wieżowo-kopulowych zwieńczeń w pagodach hinduskich”.
Znaczny wpływ na architekturę cerkiewną miała świadomość narodowa Bojków. Określając swą przynależność do Ukraińców, również stamtąd czerpali wzorce. Klasycznym przykładem może być styl budowania cerkwi zwany narodowym ukraińskim. To wzorzec architektoniczny zaczerpnięty od innych górali ukraińskich – Hucułów, opierający się na planie krzyża greckiego z centralną kopułą. Cerkwie w Hoszowie, Bystrem i Lipiem są przykładem stylu ,,ukraińskiego’’.