Zaznacz stronę

Na progu XX wieku głową Kościoła greckokatolickiego w Galicji zostaje metropolita Andrzej Szeptycki (1901-1944). Jego duchowe panowanie przypadło na trudne czasy światowych wojen i panowanie politycznych reżimów radzieckiego i faszystowskiego. Pomimo tych trudnych okoliczności A. Szeptycki przez swą szeroką działalność duszpasterską, charytatywną i ekumeniczną, oraz obronę narodowych i socjalnych praw narodu Ukraińskiego, umocnił pozycję Kościoła greckokatolickiego, który stał się w pierwszej połowie XX w. wpływową siłą społeczną na Zachodniej Ukrainie.

Kościół greckokatolicki w II Rzeczpospolitej składał się z metropolii Halicko – Lwowskiej, oraz eparchii stanisławowskiej i przemyskiej. Z poza granic II RP pod metropolię Halicko-Lwowską podlegały: eparchie mukaczowska i preszowska, eparchia w Kryżivcach i Kanadzie, oraz dwie w USA. Archieprachia lwowska była podzielona na dekanaty, proteprezbiteraty i parafie. Natomiast eparchie dzieliły się na dziekanaty i parafie. Sieć parafialna archieparchi i eparchii greckokatolickich była bardzo rozbudowana: lwowska – 1267, przemyska – 777, stanisławoswska – 421.

Istotnym wydarzeniem w historii grekoktolików w II RP było utworzenie przez papieża Piusa XI na wniosek władz polskich 19 II 1934 r. – Administracji Apostolskiej Łemkowszczyzny. AAŁ została utworzona z 9 zachodnich dekanatów eparchii przemyskiej. Terytorium AAŁ zostało wyłączone z pod jurysdykcji bp. J. Kocołwskiego i podlegało bezpośrednio pod Stolicę Apostolską. Przyczyny utworzenia AAŁ są do dziś nie jasne. Jedną z przyczyn, czy też pretekstem do utworzenia AAŁ była latynizująca i ukrainizująca działalność duchownych greckokatolickich. Władze polskie dążyły do odłączenia łemkowszczyzny od eparchii przemyskiej, gdyż księżą greckokatoliccy eparchii przemyskiej nieśli Łemkom ukraińską świadomość narodową, a to z kolei kłóciło się z interesami Polski.

W wyniku wybuchu II wojny światowej terytorium Kościoła greckokatolickiego zostało podzielone między dwóch okupantów. Archieparchia lwowska, eparchia stanisławowska i większa część eparchii przemyskiej znalazły się pod panowaniem reżimu sowieckiego. Faszystowskie Niemcy przejęły kontrolę nad częścią eparchii przemyskiej i nad AAŁ. Okupant radziecki rozpoczął bezlitosną walkę z Kościołem greckokatolickim poprzez: zamkniecie niektórych klasztorów i parafii, konfiskatę majątków cerkiewnych, zamknięcie seminarium greckokatolickiego (łacińskie mogło funkcjonować) i Akademii Teologicznej. Okrucieństwo sowietów nie miało granic, był przypadki krzyżowania.

Dokonywano egzekucji wszystkich więźniów z wyrokami powyżej 3 lat, tak zginęło 80 tys. osób. „Z Ukrainy wywieziono w sumie ok. 830 tys. przedsiębiorstw przemysłowych i ok. 3,8 mil ludzi. Nic dziwnego, ze wszystkie te represje sowieckie rodziły w społeczeństwie nadzieję, że z wkroczeniem armii Niemieckiej skończy się sowieckie piekło. Jednak po wkroczeniu Niemców w 1941 r. sytuacja się jeszcze pogorszyła. W roku 1944 powraca reżim sowiecki ze zwiększoną siłą nienawiści skierowaną wobec grekoktolików. Uwięziono wszystkich biskupów i około 1000 księży.

W dniach 8 – 10 marca 1946 roku władze sowieckie zorganizowały we Lwowie tzw. „pseudo sobór” na którym wcielono Kościół greckokatolicki do łona Rosyjskiej Cerkwi prawosławnej. Od tej pory Kościół greckokatolicki schodzi do katakumb. Należy zaznaczyć, iż był to największy w historii kościół podziemny, który przetrwał dzięki sile duchowej wpojonej przez Sługę Bożego A. Szeptyckiego. Kościół greckokatolicki zostaje reaktywowany po kryzysie władzy radzieckiej w 80 – latach, a w 1989 wychodzi z podziemia.

Podziel się: