W Kościołach wschodnich III niedziela postu jest poświęcona adoracji Świętego Krzyża. Na Wschodzie Chrystus na krzyżu nigdy nie oddaje realizmu ciała wycieńczonego i martwego. W przeciwieństwie do rzymokatolicyzmu zafascynowanego krzyżem i cierpieniem, grekokatolicyzm nie widzi Jezusa opuszczonego w Jego człowieczeństwie, ale pełnego chwały Bożej. Zmarły i uspokojony, Chrystus nie traci nic ze swej królewskiej szlachetności i majestatu, jak mówi święty Jan Chryzostom: „Widzę Go ukrzyżowanego i nazywam Królem”.
Tradycyjny krzyż greckokatolicki ma trzy poprzeczki. Poprzeczka najniższa, pod stopami Pana Jezusa, symbolizuje wagę przeznaczenia, dwa przeciwstawne królestwa, które krzyż wiąże, uwalniając nas, związanych. Można spotkać dwa rodzaje krzyży, z dolna poprzeczką prostą lub przechyloną. Niektórzy przypisują np. krzyż z przechylną poprzeczką prawosławiu, a z prostą grekokatolikom. Ów podział nie jest regułą. Faktycznie było tak w historii, że grekokatolicy dla odróżnienia się od prawosławnych zaczęli częściej używać krzyże z trzecią prostą poprzeczką. Jednak takie zachowanie nie było bezwzględną regułą. Podobnie jest i dzisiaj, większość grekokatolików utożsamia się z trzyramiennym krzyżem (z prostą poprzeczką), są jednak i tacy grekokatolicy, którzy utożsamiają się z krzyżem trzyramiennym o pochylonej poprzeczce.
Trzyramienny krzyż z przechyloną trzecią poprzeczką ma szczególną symbolikę i wymowę w tradycji Kościoła Kijowskiego. Istnieją dwa tłumaczenia, pochylonej poprzeczki:
1. Waga sprawiedliwości – To scabellum pedum (Dz 2, 35; Ps 109), z jednej strony pochylona ku dołowi, wyobraża los potępionego łotra z lewej strony, który urągał Chrystusowi na krzyżu; a podniesiona ku górze z drugiej strony – los łotra z prawej strony, który usłyszał słowa Jezusa: „Jutro będziesz ze mną w raju”.
2. Pochylona poprzeczka nawiązuje także do krzyża św. Andrzeja( X) i w ten sposób podkreśla apostolskość Kościoła Kijowskiego. Upamiętnia historię według, której pierwszym głosicielem Dobrej Nowiny na ziemiach Rusi-Ukrainy, był Apostoł Andrzej.
W tym miejscu przytoczę prawdziwą historię związaną z trzyramiennym krzyżem z przechyloną poprzeczką. W jednej z świątyń greckokatolickich, pewni kapłani postanowili usunąć z krzyża pochyloną poprzeczkę, gdyż jest to według nich symbol „prawosławia”. Jedna z parafianek ostrzegła kapłanów, że usunięta trzecia poprzeczka z krzyża spadnie na nich. Jednak księża nie przyjmowali ostrzeżenia poważnie. Gdy jeden z kapłanów zakończył przedwcześnie swą ziemską wędrówkę, wówczas drugi przypominał sobie słowa parafianki i na zwieńczenie ikonostasu powrócił krzyż w pierwotnej formie.
Krzyż jest dla każdego chrześcijanina wielką świętością, symbolem zbawiennej męki i bezgranicznej miłości Jezusa Chrystusa do człowieka. Dlatego należy okazywać szacunek każdej formie krzyża, czy byłby to krzyż tradycji prawosławne, katolickiej czy protestanckiej. Każdy z nas powinien umieć poszanować specyfikę danego wyznania, które nadaje krzyżowi swoistego charakteru.
Krzyż Jezusa objawia, że nieszczęście doczesne, nawet największe, może być całkowicie niezawinione, może dotknąć najdoskonalszego człowieka i może obrócić się w „konieczną” drogę do największego szczęścia wiecznego.
Zawierzenie Bogu i Jego Opatrzności sprawia, że przegrana okazuje się triumfem, rzekoma hańba – chwałą!
I.K.
Najnowsze komentarze