Praźródło Kościoła greckokatolickiego wypływa z Rusi Kijowskiej. W tradycji wschodniej funkcjonuje historia, iż pierwszym krzewicielem wiary chrześcijańskiej na Rusi był św. Andrzej Apostoł. Początki chrześcijaństwa na tym terenie łączą się też z osobą biskupa Rzymu św. Klemensa, który umiera na wygnaniu na Krymie (88-97 r.) Wartości chrześcijańskie na wybrzeżu Morza Czarnego i wzdłuż Dniepru szerzyli także koloniści z Grecji i Rzymu. Pierwsze oficjalne przekazy świadczące o chrześcijaństwie na Rusi pochodzą z roku 865, gdy patriarcha konstantynopolitański wysyła na Kijowa arcybiskupa Aleksego, z którego rąk w maju 866 roku (lub 867 roku) chrzest przyjęli ruscy książęta Askolda i Dira.
Pierwsza chrześcijańska świątynia w Kijowie wzniesiona jest po wezwaniem św. Proroka Eliasza. W ostatnich latach panowania Igora chrześcijaństwo stanowiło znaczącą siłę na Rusi. Nasilenie wpływów pogańskich połączone z opozycją wyznawców judaizmu przyczyniło się do znacznego osłabienia kościoła. W 945 r. podczas jednej z rebelii pogańskich ginie książę Igor, a władze przejmuje jego żona Olga. Księżna Olga przyjmuje chrzest w obrządku wschodnim i stara się odnowić metropolię Kijowską istniejącą za czasów Askolda. Zwlekający z podjęciem decyzji Konstantynopol powoduje, że Olga zwraca się w stronę Kościoła zachodniego – do Ottona I z prośbą o biskupa i kapłanów. Delegacja misyjna z Zachodu na czele z bp. Adalbertem przybywa do Kijowa w 962 roku. Wówczas władze w Kijowie przejmują poganie, z rąk których ucierpieli nie tylko misjonarze niemieccy ale i ruscy chrześcijanie. 11 lipca 969 umiera Olga, chrześcijaństwo w tym czasie przechodzi do katakumb.
Dzieła chrztu Rusi dokonuje dopiero jej wnuk Włodzimierz w roku 988, który przyjmuje chrześcijaństwo z Konstantynopola. W ten sposób pierwsza hierarchia kościelna na Rusi podlegała pod jurysdykcję patriarchatu w Konstantynopolu. Centralną bazą rozwoju chrześcijańskiej kultury na Rusi stał się Kijów. Na początku X wieku w metropolia Kijowska składa się z 5 eparchii w Kijowie, Białogrodzie, Włodzimierzu Wołyńskim, Czernihowie i Nowogrodzie. W samym Kijowie już w roku 1018 według kronikarza Dymitra Magdeburskiego funkcjonuje około 400 cerkwi.
Jurysdykcja Konstantynopola nie przeszkadzała Rusinom utrzymywać również kontakty z Kościołem zachodnim. Świadczą o tym przekazy o delegacjach z Rzymu od papieży: Benedykta VII (977), Grzegorza V (988). W połowie XII w. Metropolia Kijowska wzbogaciła się o 3 eparchie: halicką – 1147/56, uhorowską – 1230 i łucką – 1281 r. Należy wspomnieć, iż pierwsi metropolici kijowscy byli Grekami protegowanymi przez Konstantynopol. Grecki monopol został przełamany w 1051 roku, gdy na tronie metropolii Kijowskiej zasiada Iłarjon – pierwszy ruski metropolita.
Najnowsze komentarze