W kontekście rozwoju życia duchowego metropolita Andrzej Szeptycki zauważył, że: „religia w naszych sercach jest jak roślina, która wymaga troskliwej pielęgnacji; kto nad tym rozwojem rośliny nie pracuje, kto jej nie podlewa, u tego tworzy się coraz większa przepaść między teorią i praktyką. Teoria oddala się w niebiańskie przestrzenie, do których oko nie sięga, a praktyka zniża się coraz bardziej do ziemi, całe życie sprowadza się coraz bardziej do życia ciała, człowiek coraz mniej staje się religijny, a w jego sercu religijność zatraca się i znika”.
Niniejsza publikacja, stanowiąca rozważania o życiu religijnym wschodnich chrześcijan, poniekąd w sposób naturalny powinna się przyczynić do refleksji nad rozwojem życia duchowego człowieka. Bowiem im człowiek bardziej zastanawia się nad swoimi relacjami z Bogiem, tym samym przybliża się do Boga; i wprost przeciwnie, jak nauczał Szeptycki: „Im mniej zastanawia się [człowiek – I.K.] nad tym problem, im mniej o tym myśli, tym bardziej oddala się od religii i od Boga, tym bardziej zbliża się do tego typu ludzi, których Apostoł Paweł tak dosadnie i bezwzględnie scharakteryzował słowami: «Ich bogiem – brzuch» (Flp 3,19)”.
Ta praca nie stanowi wyczerpującego i usystematyzowanego wykładu o wszystkich aspektach życia duchowego grekokatolików. Należy ją raczej traktować jak skromny przyczynek, mający na celu próbę wprowadzenia polskojęzycznego czytelnika w zagadnienie wschodniego chrześcijaństwa i jego religijną problematykę. Jest jednocześnie owocem zamiłowania, wyrażającego się w poszukiwaniu tożsamości współczesnego grekokatolicyzmu. Co należałoby jeszcze dodać – jest pokłosiem rozważań grekokatolika, czyli człowieka, który opisuje grekokatolicyzm z perspektywy jego wnętrza i przeżyć religijnych w nim doświadczanych.
Polskojęzyczna literatura teologiczna na temat grekokatolicyzmu jest bardzo uboga, by nie powiedzieć, że jest niemal niedostępna, poza niewielkimi wyjątkami[1]. Jednak dzięki temu, że Ukraiński Kościół Greckokatolicki wywodzi się z bizantyjskiej tradycji liturgicznej, którą kultywuje zdecydowana większość Kościołów prawosławnych, miałem możliwość poszukiwania swej tożsamości religijnej także w duchowości prawosławnej, a w konsekwencji – mogłem podjąć próbę zobrazowania podstaw identyczności teologicznej współczesnego grekokatolicyzmu.
Jako absolwent greckokatolickiego seminarium duchownego, w którym miałem możliwość zapoznania się ze „szkolną teologią rzymskokatolicką”, ponieważ tylko taką się tam wykłada, a następnie, analizując w domowym zaciszu myśl teologiczną Kościoła wschodniego, doświadczyłem, że życie liturgiczne jest zarówno zwiastunem, jak i zwieńczeniem różnic, jakie faktycznie występują między Kościołem zachodnim i wschodnim. Muszę również dodać, czego zresztą nie można do końca wytłumaczyć w sposób logiczny, że w lekturze teologii wschodniej doświadczałem niewytłumaczalnej spójności wewnętrznej i spokoju, a w konsekwencji – bliskości miłującego Boga, czym pragnę się podzielić.
Spis treści
1. Przedmowa
2. Wprowadzenie
3. Kościół Janowy
4. Pojmowanie wiary
5. Trójjedyny i apofatyczny Bogu
6. Człowiek w perspektywie Wcielenia
7. Życie w Chrystusie
8. Miłość Boga i człowieka wymaga wolności
9. Kosmos w świetle zbawienia
10. Optymistyczna wizja Boga
11. Oikonomia kościelna
12. Chrześcijaństwo nie jest moralnym Iron Manem
13. Wymiar eschatologiczny
14. Ekumeniczna wrażliwość
15. Niedopuszczalności handlu wymiennego z Bogiem
16. O rzeczach ostatecznych i nadziei powszechnego zbawienia
17. Zamiast zakończenia: Credo grekokatolika
18. Bibliografia
Zamówienia książki:
Fundacja Apokatastaza
Szczepkowo Borowe 48, 13-111 Janowiec Kościelny
tel. 609 315 408, email: irenej@vp.pl
Książka stanowi cegiełkę w kwocie 50,00 zł. na pomoc medyczną Ukrainie.
Do ceny książki należy doliczyć koszt jej dostarczenia np. listem poleconym. Płatność na rachunek bankowy fundacji wskazany w liście, po odbiorze książki.
Książka po 27.04.2024 r. będzie dostępna w niektórych parafiach greckokatolickich w Polsce.
[1] Jedną z przyczyn braku własnej greckokatolickiej myśli teologicznej jest przeszłość historyczna Kościoła greckokatolickiego, doświadczonego prześladowaniami, okresem działalności w podziemiu oraz brakiem własnych centrów wychowania i nauki, por. I. Harasym, Partykularność ukraińskiego Kościoła greckokatolickiego oraz jego miejsce w Kościele powszechnym. Spojrzenie historyczno-teologiczne w kontekście ekumenicznym, [w:] Polska – Ukraina 1000 lat sąsiedztwa, t. 5, Miejsce i rola Kościoła greckokatolickiego w Kościele powszechnym, red. S. Stępień, Przemyśl 2000, s. 147.
Najnowsze komentarze